બોડેલી, (છોટાઉદેપુર) ચારણ એસ વી :-
છોટાઉદેપુર જિલ્લામાં હોળીના તહેવાર નિમિત્તે ભાતીગળ લોકમેળાઓ યોજાય છે જે પૈકી કવાટ આને પરંપરાગત વિવિખ્યાત ગેરનો મેળો યોજાયો હતો. શરીરે સફેદ માટીના ૩૫૪ા અને મોરપીચ્છની ટોપી પહેરી લયબદ્ધ નૃત્યુ કરતા વૈરિયાઓ મેળા દરમિયાના સૌના આક્રર્ષણનું કેન્દ્ર
હા ‘ ઉત્સવપ્રિય આદિવાસી સમાજમાં દિવાળી કરતા પણ હોળીનું વિશેષ મહત્વ છે. હોળીના પર્વ નિમિત્તે છોટાઉદેપુર જિલ્લામાં ઠેર ઠેર પારંપરિક લોકમેળાઓનું આયોજન આદિવાસી સમાજ દ્વારા કરવામાં આવે છે. છોટાઉદેપુર જિલ્લાના કોટ ખાતે હોળીના ત્રીજા દિવસે ગેરના મેળાનું આયોજન કરવામા આવ્યું..
આજે તા. ૧૦મી, માર્ચના રોજ કવાંટ ખાતે પારંપરિક ગેરનો મેળો યોજવામાં આવ્યો હતો. માત્ર છોટાઉદેપુર જિલ્લામાંથી જ નહીં પરંતુ ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર અને મધ્યપ્રદેશ તજ્ઞા દેશના અન્ય ભાગોમાંથી તા વિદેશી સહેલાણીઓ પણ મેળોનો મોજ માણવા મેળામાં મહાલતા જોવા મ્યા હતા.
જિલ્લા પોલીસ વિભાગ દ્વારા મેળા દરમિયાન કોળ અનિચ્છનીય બનાવ ન બને એ માટે ચાક ચૌબંધ સુરક્ષા વ્યવસ્થ્ય ગોઠવવામાં આવી
હતી. મેળામાં કોઇ પ્રકારની અવ્યવસ્થા ન સર્જાય તે માટે જિલ્લા પોલીસ પ્રશસન દ્વારા પુરતી કાળજી લેવામાં આવી હતી યાતાયાત નિયંત્રણ સહિત કાયદો અને વ્યવસ્થા જળવાઇ રહે તે માટે જિલ્લા પોલીસ દ્વારા ડેપગે ફરજ બજાવવામાં આવી હતી.
કવાંટ ખાતે યોજાયેલા ગેરના મેળા દરમિયાન ગેરોએ લોકોમાં ખાસ આકર્ષણ જમાવ્યું હતું. જાત જાતની વેશભૂષામાં સજ્જ ગેરિયાઓ દ્વારા સમગ્ર કવાંટ નગરમાં ગેરિયા નૃત્યુ કરી ઘેર ઉઘરાવી હતી. આ ઘેરિયા નૃત્યુને માણવા માટે સમગ્ર દેશ અને વિદેશી સહેલાણીઓ પણ મેળામાં
ઉમટી પડ્યા હતા.
ગેરના મેળા અંગે વાત કરતા યુવા અગ્રણી મુકેશભાઇ રાઠવાએ જણાવ્યું હતું કે, પોતાના પરિાર, સમાજના કલ્યાણ તથ્ય ખેતી અને પશુપાલન માટે અહીંના આદિવાસી માનતા માને છે જેને પુરી કરવા માટે ઘેરૈયા કે બુઢયા બનતા ગેય છે. છોટાઉદેપુર જિલ્લાના કવાટ ખાતે ઊના ત્રીજા દિવસે ગેરનો મેળો ભરાય છે. રાણી કાજલ, કાલિકા માતા અને અન્ય પ્રકૃતિના દેવોને માનતા આદિવાસી પોતાની માનતા પુરી કરવા માટે શરીરે સફેદ ટપકાં કરી માચે મોરપીચ્છનો મુગટ ધારણ કરી પથી વધુની ટૂકડીમાં લોકોના તાલે તાલબદ્ધ નૃત્યુ કરે છે. ઘરે ઘરે કરી નૃત્યુ કરતા આ ઘેરેયાઓને ગામલોકો દ્વારા અનાજ અને નાણા બંક્ષિપ્ત સ્વરૂપે આપવામાં આવે છે. આ ગેરના મેળાને માણવા માટે રાજસ્થાન, મહારાષ્ટ્ર, મધ્યપ્રદેશ સહિત દેશના અન્ય ભાગોમાંથી તેમજ વિદેશી સહેલાણીઓ પણ ઉમટી પડે છે એમ જણાવી હતું.
હોળીના તહેવાર દરમિયાન આદિવાસી સમાજના લોકો ગેરિયા બનાવની માનતા રાખે છે. તેઓ સમગ્ર શરીર પર સફેદ માટીના ટપકા કરી, માથે મારપીચ્છની ટોપી પહેરી ઢોલ, થાળી, માંસળી અને પિડવાના નાદ સાથે લયબદ્ધ નૃત્ય કરતા હોય એ જોવા માટે આદિવાસી સમુદાયના લોકો ઉમટી પડે છે. વૈરિયા બનતા યુવાનો અને વયોવૃદ્ધ પાંચ દિવસ સુધી ગામે ગામ ફરી વૈસા અને અનાજ ઉઘરાવે છે, તેઓ પાંચ દિવસ સુધી સ્નાન કરતા નથી ઘરનું ખાવાનું પણ ખાતા નથી તેમજ ખાટલામાં સુવાનું પણ ટાળે છે. ગેરનો મેળો એ આદિવાસી પરંપરાને ઉજાગર કરતો મેળો છે.. બોક્ષ બાસ કરીને જુવાનિયાઓ પહેસ્યા માટે વસ્ત્રો એક જ ડિઝાઈનના તૈયાર કરાવડાવે છે. ઉપરાંત આદિવાસી યુવતીઓ પણ એક જ ડિઝાઇન કે કલરના કપડા ઉપરાંત પારંપારિક આભૂષણ જેવા કે ચાંદીના હાર, ચાંદીની હડી,ચાદીના કલ્લા ( કડીવાળાં અને મંડળીયા એમ બે પ્રકારના) ચાંદીના ડૉ. ચાંદીના આંમળીયા. ચાંદીના પાંચીયા, ચાંદીના બીયાં ચાંદીની કળી(સાંકળી), ચાંદીના કળા (કંદોરા, કેડ ફૂડો ચાંદીના ભોળીયા, ચર્ચાના વિટલા ચાંદીની કાંસી વગેરે ખાસ કરીને ચાંદીના જ આભૂષણો નો ભરપૂર ઉપયોગ કરતા હોય છે. જ્યારે આદિવાસી યુવાનો ચાંદીના ભોરીયા, ચાંદીના કડાં ઘાંદીના કોટલા (બન) ચાંદીની દિકરી, કાળો (કંદોરા વગેરે આભૂષણોથી સજ્જ થઈ ને ગેરના મેળાની મજા માણવા ઉમટી પડે હતા.
એક જ ડિઝાઇનના પહેરવેશ માં સજ્જ પોતાના ગામ કે પોતાના ફળીયાની એક પ્રકારની એકતા અને વિશેષતા બતાવવા નો પ્રયાસ કરાતો હોય છે. એક જ ડિઝાઇનના કે એક જ રંગના કપડાં પહેરવાનો હેતુ એ પણ રહેલો છે કે, ગેરના મેળાની એટલી મોટી ભીડમાં પોતાનો સાથી કે પોતાની સખી કક અટવાઈ કે ભૂલા ન પડે અને ટાંક ભૂલા પડી ગયા હોય ત્યારે સરળતાથી મળી જાય એ માટે ખાસ ડ્રેસ કોડ રાખવામાં આવે છે.
મેળામાં મોટલા ઢોલ અને વાંડળીઓ ખડખળીયા તેમજ આદિવાસી સમાજની ઓળખસમા તીરકામઠા અને ઘારીયા-પાળીયાં સાથે ગામેગામથી ઉમટેલા લોકો આકર્ષક પરંપરાગત વસ્ત્રો પરિધાન કરીને એકમેક બની નાચગાન કરી મેળાનો આનંદ લુંટ્યો હતા.
કવાંટ ખાતે ભરાતો ગેરનો મેળો માત્ર ભારતમાં જ નડી વિશ્વ પ્રસિદ્ધ મેળો છે. જેમાં આદિવાસી સંસ્કૃતિનું પ્રત્યક્ષ દર્શન થાય છે. ગેરનો
મેળો આદિવાસી સમાજની પરંપરા, લોકસંસ્કૃતિની ઝાંખી કરાવે છે.
